Phạm Vỵ
Tài xế O-H
Chào các bạn thanhthe-2015, anhnv-2411, kia-service và toàn thể anh em “điện lạnh tinh khiết” thân mến! Trong thời gian vừa qua tôi rất quan tâm và chăm chú theo dõi các chủ đề:
1. Thảo luận về lốc có van đuôi [có tặng điểm] của thanhthe-2012 mở vào ngày 5/7/2012;
2. Van đuôi lốc (nguyên lý hoạt động và cấu tạo) của anhnv-2411 mở vào ngày 5/8/2012;
3. Vấn đề van đuôi lốc (tặng 3000 Đ) của kia-service mở ngày 6/8/2012.
Qua các chủ đề do các tác giả nêu, qua thảo luận của nhóm “điện lạnh tinh khiết” và các thành viên O-H khác, tôi thấy nổi cộm 2 vấn đề cần giải quyết, đó là:
- Nguyên lý hoạt động của loại lốc có van đuôi;
- Có một bệnh lạ của loại lốc này là khi làm việc, hệ thống cung cấp khí lạnh bình thường, bỗng nhiên không lạnh, tắt máy đi khởi động lại hệ thống lạnh trở lại bình thường. Vậy nguyên nhân do đâu?
(Lốc có van đuôi gồm 2 loại, nó có sự tương tự nên ở đây tôi xin đề cập đến loại van cơ thôi)
Tôi xin mạn phép anh em “điện lạnh tinh khiết” trình bày quan điểm của mình về 2 vấn đề này như sau: (Nếu chưa đáp ứng được, mong anh em thông cảm, chia xẻ tiếp). Để diễn giải cho vấn đề này tôi xin dùng lại hình vẽ mà anhnv-2411 đã up lên.
Về câu hỏi 1 liên quan đến nguyên lý hoạt động của lốc có van đuôi ta cần điểm qua cấu tao của những phần tử cơ bản sau.
Về van đuôi lốc: (xem hình vẽ) nó gồm thân van trong đó có ống xếp kín mà bên trong chứa môi chất có áp suất 2kg/cm2; ống xếp nối liền với ti đẩy mà phần giữa có mặt côn là van hút khoang các te (suction crankcase valve), đầu ti đẩy là van cấp cho khoang các te (discharge crankcase valve). Van đuôi lốc có 4 cửa: 1 cửa thông với buồng đẩy của lốc, 2 cửa thông với khoang các te và ngăn cách bởi “suction crankcase valve”, 1 cửa nối khoang chứa ống xếp với buồng hút của lốc.
Còn đối với lốc cần chú mấy điểm: - Đĩa lắc có một điềm liên kết cầu với thanh nối dẫn động; vì vậy trong quá trình quay góc nghiêng của đĩa lắc thay đổi phụ thuộc vào áp suất môi chất trong khoang các te. Nếu áp suất khoang này thấp thì góc nghiêng đĩa lắc lớn, (vì độ chênh áp phía trước và phía sau của các piston là lớn); và ngược lại nếu áp suất khoang này cao thì góc nghiêng đĩa lắc nhỏ (vì độ chênh áp phía trước và phía sau của các piston là nhỏ).
Từ các đặc điểm cấu tạo nêu trên, nguyên lý được mô tả tóm tắt như sau:
Giả sử lốc đang làm việc ở trạng thái mà nhiệt độ trong xe chưa giảm thấp tới mức điều chỉnh thì tương ứng với chế độ này áp suất buồng hút của lốc > 2kg/cm2. Áp suất này thông với khoang bao quanh ống xếp, do áp suất ngoài ống xếp > áp suất trong ống xếp nên ống xếp bị co lại và van “suction crankcase valve” mở còn van bi “discharge crankcase valve” đóng. Kết quả áp suất môi chất ở khoang các te là thấp (áp suất hút) do thông với buồng hút qua van “suction crankcase valve” đang mở nên đĩa lắc có góc nghiêng lớn. Khi nhiệt độ trong xe giảm thấp đến mức cần điều chỉnh, lúc này áp suất buồng hút giảm thấp < 2kg/cm2. Do áp suất ngoài ống xếp < áp suất trong ống xếp nên ống xếp giãn ra làm van “suction crankcase valve” đóng bớt còn van bi “discharge crankcase valve” mở. Kết quả áp suất môi chất từ buồng đẩy thông qua van bi, dẫn vào khoang các te do vậy áp suất ở khoang các te là tăng cao (áp suất đẩy) nên đĩa lắc có góc nghiêng giảm nhỏ. Quá trình tăng giảm góc nghiêng của đĩa lắc diễn ra tùy thuộc vào nhiệt độ mà hệ thống tạo ra trong xe.
Về câu hỏi thứ 2, các bạn đã trao đổi và có nêu ra một nguyên nhân do van đuôi lốc gây ra, trong đó có ý kiến của kia-service cho rằng van này bị kẹt ở trang thái bi mở khi đang làm việc nên làm góc nghiêng của đĩa lắc xấp xỉ = 0 nên lốc không bơm được môi chất đi, nên mất lạnh. Nhưng kia-service cho rằng van bị kẹt do cặn bẩn làm kênh van nên không lý giải được tại sao khi tắt máy khởi động lại thì lốc lại làm việc bình thường (vì khi cặn bẩn làm kênh van thì khi lốc làm việc lại van vẫn đang kênh thì lốc vẫn có vấn đề và không thể mát bình thường được).
Tôi cho rằng bệnh đã nêu cũng là do kẹt van nhưng không phải kẹt cơ học mà kẹt dạng bị “treo” van do van đang mở và rơi vào trạng thái “cân bằng bền vững” không trở về được. Cụ thể như sau. Ta phải hiểu rằng van đuôi lốc đóng/mở ở một vị trí nào đó là do trạng thái cân bằng của nó với các lực tác dụng: áp suất trong/ngoài ống xếp tạo ra lực nâng ti đẩy lên; lò xo phía trên bi ép ti đẩy xuống. Nếu mọi chi tiết bình thường thì người ta đã tính toán lưa chọn các giá trị áp suất, độ cứng lò xo... để van làm việc bình thường đúng quy luật. Nhưng trong quá trình làm việc, nếu các thông số kỹ thuật bị thay đổi, ví dụ lò xo tì bi có thể giảm độ đàn hồi, nên khi van mở ở trạng thái lớn nhất có thể lớn hơn bình thường. Lúc này van “suction crankcase valve” đóng kín hơn càng làm áp suất khoang các te thấp nữa. Điều này làm ti van có tổng lực đẩy lên > lực ép xuống nên van bị “treo” mà không đóng được. Kết quả là lốc không có (hoặc rất ít) lưu lương nên không lạnh. Tuy nhiên khi tắt máy, áp suất buồng hút của lốc tăng > 2kg/cm2 nên dưới tác dụng của các lực, ti van bị đẩy xuống làm van bi đóng lại. Do vậy khi khởi động lại động cơ thì lốc hoạt động lại luôn (do van không “treo” nữa) nên có gió lạnh. Nếu chưa đến trạng thái “treo” van thì lốc còn hoạt động bình thường. Còn nếu lại đạt trang thái làm “treo” van thì sự cố lại diễn ra.
Đây là suy luận lô gic mà tôi thấy có thể là như vậy, phải có thực nghiệm mới kết luận chính xác được. Mời các bạn trao đổi thêm.
1. Thảo luận về lốc có van đuôi [có tặng điểm] của thanhthe-2012 mở vào ngày 5/7/2012;
2. Van đuôi lốc (nguyên lý hoạt động và cấu tạo) của anhnv-2411 mở vào ngày 5/8/2012;
3. Vấn đề van đuôi lốc (tặng 3000 Đ) của kia-service mở ngày 6/8/2012.
Qua các chủ đề do các tác giả nêu, qua thảo luận của nhóm “điện lạnh tinh khiết” và các thành viên O-H khác, tôi thấy nổi cộm 2 vấn đề cần giải quyết, đó là:
- Nguyên lý hoạt động của loại lốc có van đuôi;
- Có một bệnh lạ của loại lốc này là khi làm việc, hệ thống cung cấp khí lạnh bình thường, bỗng nhiên không lạnh, tắt máy đi khởi động lại hệ thống lạnh trở lại bình thường. Vậy nguyên nhân do đâu?
(Lốc có van đuôi gồm 2 loại, nó có sự tương tự nên ở đây tôi xin đề cập đến loại van cơ thôi)
Tôi xin mạn phép anh em “điện lạnh tinh khiết” trình bày quan điểm của mình về 2 vấn đề này như sau: (Nếu chưa đáp ứng được, mong anh em thông cảm, chia xẻ tiếp). Để diễn giải cho vấn đề này tôi xin dùng lại hình vẽ mà anhnv-2411 đã up lên.
Về câu hỏi 1 liên quan đến nguyên lý hoạt động của lốc có van đuôi ta cần điểm qua cấu tao của những phần tử cơ bản sau.
Về van đuôi lốc: (xem hình vẽ) nó gồm thân van trong đó có ống xếp kín mà bên trong chứa môi chất có áp suất 2kg/cm2; ống xếp nối liền với ti đẩy mà phần giữa có mặt côn là van hút khoang các te (suction crankcase valve), đầu ti đẩy là van cấp cho khoang các te (discharge crankcase valve). Van đuôi lốc có 4 cửa: 1 cửa thông với buồng đẩy của lốc, 2 cửa thông với khoang các te và ngăn cách bởi “suction crankcase valve”, 1 cửa nối khoang chứa ống xếp với buồng hút của lốc.
Còn đối với lốc cần chú mấy điểm: - Đĩa lắc có một điềm liên kết cầu với thanh nối dẫn động; vì vậy trong quá trình quay góc nghiêng của đĩa lắc thay đổi phụ thuộc vào áp suất môi chất trong khoang các te. Nếu áp suất khoang này thấp thì góc nghiêng đĩa lắc lớn, (vì độ chênh áp phía trước và phía sau của các piston là lớn); và ngược lại nếu áp suất khoang này cao thì góc nghiêng đĩa lắc nhỏ (vì độ chênh áp phía trước và phía sau của các piston là nhỏ).
Từ các đặc điểm cấu tạo nêu trên, nguyên lý được mô tả tóm tắt như sau:
Giả sử lốc đang làm việc ở trạng thái mà nhiệt độ trong xe chưa giảm thấp tới mức điều chỉnh thì tương ứng với chế độ này áp suất buồng hút của lốc > 2kg/cm2. Áp suất này thông với khoang bao quanh ống xếp, do áp suất ngoài ống xếp > áp suất trong ống xếp nên ống xếp bị co lại và van “suction crankcase valve” mở còn van bi “discharge crankcase valve” đóng. Kết quả áp suất môi chất ở khoang các te là thấp (áp suất hút) do thông với buồng hút qua van “suction crankcase valve” đang mở nên đĩa lắc có góc nghiêng lớn. Khi nhiệt độ trong xe giảm thấp đến mức cần điều chỉnh, lúc này áp suất buồng hút giảm thấp < 2kg/cm2. Do áp suất ngoài ống xếp < áp suất trong ống xếp nên ống xếp giãn ra làm van “suction crankcase valve” đóng bớt còn van bi “discharge crankcase valve” mở. Kết quả áp suất môi chất từ buồng đẩy thông qua van bi, dẫn vào khoang các te do vậy áp suất ở khoang các te là tăng cao (áp suất đẩy) nên đĩa lắc có góc nghiêng giảm nhỏ. Quá trình tăng giảm góc nghiêng của đĩa lắc diễn ra tùy thuộc vào nhiệt độ mà hệ thống tạo ra trong xe.
Về câu hỏi thứ 2, các bạn đã trao đổi và có nêu ra một nguyên nhân do van đuôi lốc gây ra, trong đó có ý kiến của kia-service cho rằng van này bị kẹt ở trang thái bi mở khi đang làm việc nên làm góc nghiêng của đĩa lắc xấp xỉ = 0 nên lốc không bơm được môi chất đi, nên mất lạnh. Nhưng kia-service cho rằng van bị kẹt do cặn bẩn làm kênh van nên không lý giải được tại sao khi tắt máy khởi động lại thì lốc lại làm việc bình thường (vì khi cặn bẩn làm kênh van thì khi lốc làm việc lại van vẫn đang kênh thì lốc vẫn có vấn đề và không thể mát bình thường được).
Tôi cho rằng bệnh đã nêu cũng là do kẹt van nhưng không phải kẹt cơ học mà kẹt dạng bị “treo” van do van đang mở và rơi vào trạng thái “cân bằng bền vững” không trở về được. Cụ thể như sau. Ta phải hiểu rằng van đuôi lốc đóng/mở ở một vị trí nào đó là do trạng thái cân bằng của nó với các lực tác dụng: áp suất trong/ngoài ống xếp tạo ra lực nâng ti đẩy lên; lò xo phía trên bi ép ti đẩy xuống. Nếu mọi chi tiết bình thường thì người ta đã tính toán lưa chọn các giá trị áp suất, độ cứng lò xo... để van làm việc bình thường đúng quy luật. Nhưng trong quá trình làm việc, nếu các thông số kỹ thuật bị thay đổi, ví dụ lò xo tì bi có thể giảm độ đàn hồi, nên khi van mở ở trạng thái lớn nhất có thể lớn hơn bình thường. Lúc này van “suction crankcase valve” đóng kín hơn càng làm áp suất khoang các te thấp nữa. Điều này làm ti van có tổng lực đẩy lên > lực ép xuống nên van bị “treo” mà không đóng được. Kết quả là lốc không có (hoặc rất ít) lưu lương nên không lạnh. Tuy nhiên khi tắt máy, áp suất buồng hút của lốc tăng > 2kg/cm2 nên dưới tác dụng của các lực, ti van bị đẩy xuống làm van bi đóng lại. Do vậy khi khởi động lại động cơ thì lốc hoạt động lại luôn (do van không “treo” nữa) nên có gió lạnh. Nếu chưa đến trạng thái “treo” van thì lốc còn hoạt động bình thường. Còn nếu lại đạt trang thái làm “treo” van thì sự cố lại diễn ra.
Đây là suy luận lô gic mà tôi thấy có thể là như vậy, phải có thực nghiệm mới kết luận chính xác được. Mời các bạn trao đổi thêm.