I MUÏC ÑÍCH:
Muïc ñích cuûa coâng vieäc laø xaùc ñònh vò trí ñieåm cheát treân(ÑCT)hay coøn goïi laø töû ñieåm thöôïng(TÑT)ôû treân coát maùy, nhaèm ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäcnhö caân cam khoâng daáu, caân löûa hoaëc caân bôm cao aùp vaøo ñoäng cô khi daàu ñaõ maát, hoaëc tìm goùc ñoä môû sôùm ñoùng treã cuûa xuù paùp.
4.- Ñoäng cô 4 xy lanh, thöù töï coâng taùc 1 – 3 – 4 – 2 :
a. thì :
Nhaän xeùt :
Khuyûu 1 vôùi 4 vaø 2 vôùi 3 cuøng moät vò trí. Do ñoù khi truïc khuyûu quay piston cuûa xy lanh 1 vaø 4 leân xuoáng cuøng 1 luùc, piston cuûa xy lanh 2 vaø 3 xuoáng cuøng 1 luùc. Ngöôøi ta goïi xu lanh 1 song haønh vôùi 4 vaø xy lanh 2 song haønh vôùi 3.
b. Ñoäng cô 2 thì :
Nhaän xeùt :
Truïc khuyûu cuûa ñoäng cô naøy khoâng coù caùc xy lanh song haønh.
6.- Ñoäng cô 6 xy lanh – 4 thì – töù töï coâng taùc 1 - 5 – 3 – 6 – 2 – 4
- Xy lanh 1 song haønh vôùi 6
- Xy lanh 2 song haønh vôùi 5
- Xy lanh 3 song haønh vôùi 4
II YEÂU CAÀU :
1.- Bieát caáu taïo vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa ñoäng cô.
2.- Bieát chieàu quay cuûa coát maùy.
3.- Chuaån bò caùc duïng cuï thích hôïp cho coâng vieäc.
III.- PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN :
Tuøy theo töøng coâng vieäc cuï theå maø chuùng ta aùp duïng moät trong caùc phöông phaùp sau :
1.- Caên cöù vaøo daáu treân pu li hoaëc baùnh ñaø :
a.- Neáu treân thaân maùy coù vaïch chia ñoä. Chuùng ta quay coát maùy theo chieàu quay sao cho daáu treân pu li (hoaëc baùnh ñaø) truøng vôùi soá O treân vaïch chia ñoä chuùng ta ñöôïc vò trí ÑCT cuûa xy lanh soá 1.
Chuù yù :
Moät soá ñoäng cô, noù laø vò trí ÑCT cuûa xy lanh cuoái cuøng. Thí duï nhö ñoäng cô International V8.
b.- Neáu treân Pu Li hoaëc baùnh ñaø coù hai daáu. Caên cöù vaøo chieàu quay, daáu thöù hai treân pu li hoaëc baùnh ñaø truøng vôùi daáu coá ñònh treân thaân maùy, chuùng ta ñöôïc DCT cuaû xy lanh soá 1.
2. Duøng que doø :
Phöông phaùp naøy chæ thöïc hieän tröôøng hôïp bu gi ñaët thaúng ñöùng vaø ngay ñaàu cuûa piston
a. Thaùo bu gi ra khoûi naép maùy.
b. Ñaët que doø qua loã bu gi sao cho noù tì vaøo ñaáu piston
c. Quay coát maùy theo chieàu quay, sao cho que doø leân vò trí cao nhaát. Ñaùnh moät daáu vaøo pu li trung vôùi moät ñieåm coá ñònh treân tghaân maùy, chuùng ta seõ ñöôïc ÑCT.
* Chuù yù :
Coù theå duøng so keá ñeå thay que duøng.
Phöông phaùp naøy khoâng ñöôïc chính xaùc. Bôûi vì khi que doø leân vò trí cao nhaát, neáu chuùng ta quay coát maùy theâm 1 goác ño nöõa thì que doø vaãn ñöùng yeân. (Do ñoä rô cuûa coát maù, thanh truyeàn vaø truïc piston).
3. Caên cöù vaøo döï truøng dieäp cuûa xuù paùp :
Chuùng ta bieát raèng, theo chu kyø thöïc teá cuûa ñoäng cô 4 thì, do coù söï môû sôùm cuûa xuù paùp huùt vaø ñoùng treã cuûa xuù paùp thaûi. Vì vaäy coù thôøi ñieåm hai xuù paùp ñeàu môû, ngöôøi ta goïi laø hai xuù paùp truøng ñieäp.
Khi hai xuù paùp cuûa 1 xy lanh baát kyø truøng ñieäp, thì piston cuûa xy lanh ñoù ôû ÑCT.
* Chuù yù :
Phöông phaùp naøy khoâng ñöôïc chính xaùc, bôûi vì goùc truøng ñieäp cuûa hai xuù paùp vaø thaûi töông ñoái lôùn. Vì vaäy tuyø theo töøng tröôøng hôïp cuï theå maø chuùng ta söû duïng cho thích hôïp.
4. Phöông phaùp nöûa cung taùc duïng :
Phöông phaùp naøy ñöôïc aùp duïng ñeå caân cam khoâng daáu. ÔÛ ñaây chuùng ta xeùt tröôøng hôïp toång quaùt.
a.- Quay coát maùy theo chieàu quay , sao cho piston cuûa xy lanh soá 1 leân khoaûng 3/5 haønh trình.
b.- Ñaët que doø vaøo thaønh xy lanh vaø ñaùnh moät daáu F treân que doø ngang vôùi meùp cuûa xy lanh. (xem hình)
c.- Ñaùnh moät daáu A treân baùnh ñaø ngang vôùi moät ñieåm coá ñònh naøo ñoù treân thaân maùy.
d.- Quay coát maùy tieáp tuïc theo chieàu quay, sao cho luùc que doø di xuoáng thaáy daáu F treân que doø truøng vôùi meùp thaønh xy lanh thì döøng laïi.
e.- Ñaùnh moät daáu B treân baùnh ñaø ngang vôùi ñieåm coá ñònh ban ñaàu.
f.- Chia ñoâi cung AB ta ñöôïc dieåm O. Quay coát maùy ngöôïc chieàu quay sao cho daáu O truøng vôùi coá ñònh treân thaân maùy. Ñieåm O chính laø vò trí ÑCT.
IV.- NHAÄN XEÙT :
1.- Ñeå tìm ñieåm cheát döôùi (ÑCD), chuùng ta chæ caàn ñoái xöùng ÑCT qua taâm cuûa coát maùy.
2.- Phöông phaùp 1 thöøông ñöôïc aùp duïng ñeå caân löûa, caân bôm cao aùp ñònh caùc thì, ñieàu chænh xuù paùp..
3.- Phöông phaùp 2 duøng ñeå caân löûa cho ñoäng cô xe gaén maùy, hoaëc ñoäng cô nhieàu xy lanh duøng cô caáu xuù paùp ñaët.
4.- Phöông phaùp 3 thöôøng duøng ñeå xaùc ñònh caùc thì, caân löûa, caân cam ñieàu chænh xuù paùp.
5.- Phöông phaùp 4 ñöôïc duøng ñeå caân cam khoâng daáu.
Muïc ñích cuûa coâng vieäc laø xaùc ñònh vò trí ñieåm cheát treân(ÑCT)hay coøn goïi laø töû ñieåm thöôïng(TÑT)ôû treân coát maùy, nhaèm ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäcnhö caân cam khoâng daáu, caân löûa hoaëc caân bôm cao aùp vaøo ñoäng cô khi daàu ñaõ maát, hoaëc tìm goùc ñoä môû sôùm ñoùng treã cuûa xuù paùp.
4.- Ñoäng cô 4 xy lanh, thöù töï coâng taùc 1 – 3 – 4 – 2 :
a. thì :
Nhaän xeùt :
Khuyûu 1 vôùi 4 vaø 2 vôùi 3 cuøng moät vò trí. Do ñoù khi truïc khuyûu quay piston cuûa xy lanh 1 vaø 4 leân xuoáng cuøng 1 luùc, piston cuûa xy lanh 2 vaø 3 xuoáng cuøng 1 luùc. Ngöôøi ta goïi xu lanh 1 song haønh vôùi 4 vaø xy lanh 2 song haønh vôùi 3.
b. Ñoäng cô 2 thì :
Nhaän xeùt :
Truïc khuyûu cuûa ñoäng cô naøy khoâng coù caùc xy lanh song haønh.
6.- Ñoäng cô 6 xy lanh – 4 thì – töù töï coâng taùc 1 - 5 – 3 – 6 – 2 – 4
- Xy lanh 1 song haønh vôùi 6
- Xy lanh 2 song haønh vôùi 5
- Xy lanh 3 song haønh vôùi 4
II YEÂU CAÀU :
1.- Bieát caáu taïo vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa ñoäng cô.
2.- Bieát chieàu quay cuûa coát maùy.
3.- Chuaån bò caùc duïng cuï thích hôïp cho coâng vieäc.
III.- PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN :
Tuøy theo töøng coâng vieäc cuï theå maø chuùng ta aùp duïng moät trong caùc phöông phaùp sau :
1.- Caên cöù vaøo daáu treân pu li hoaëc baùnh ñaø :
a.- Neáu treân thaân maùy coù vaïch chia ñoä. Chuùng ta quay coát maùy theo chieàu quay sao cho daáu treân pu li (hoaëc baùnh ñaø) truøng vôùi soá O treân vaïch chia ñoä chuùng ta ñöôïc vò trí ÑCT cuûa xy lanh soá 1.
Chuù yù :
Moät soá ñoäng cô, noù laø vò trí ÑCT cuûa xy lanh cuoái cuøng. Thí duï nhö ñoäng cô International V8.
b.- Neáu treân Pu Li hoaëc baùnh ñaø coù hai daáu. Caên cöù vaøo chieàu quay, daáu thöù hai treân pu li hoaëc baùnh ñaø truøng vôùi daáu coá ñònh treân thaân maùy, chuùng ta ñöôïc DCT cuaû xy lanh soá 1.
2. Duøng que doø :
Phöông phaùp naøy chæ thöïc hieän tröôøng hôïp bu gi ñaët thaúng ñöùng vaø ngay ñaàu cuûa piston
a. Thaùo bu gi ra khoûi naép maùy.
b. Ñaët que doø qua loã bu gi sao cho noù tì vaøo ñaáu piston
c. Quay coát maùy theo chieàu quay, sao cho que doø leân vò trí cao nhaát. Ñaùnh moät daáu vaøo pu li trung vôùi moät ñieåm coá ñònh treân tghaân maùy, chuùng ta seõ ñöôïc ÑCT.
* Chuù yù :
Coù theå duøng so keá ñeå thay que duøng.
Phöông phaùp naøy khoâng ñöôïc chính xaùc. Bôûi vì khi que doø leân vò trí cao nhaát, neáu chuùng ta quay coát maùy theâm 1 goác ño nöõa thì que doø vaãn ñöùng yeân. (Do ñoä rô cuûa coát maù, thanh truyeàn vaø truïc piston).
3. Caên cöù vaøo döï truøng dieäp cuûa xuù paùp :
Chuùng ta bieát raèng, theo chu kyø thöïc teá cuûa ñoäng cô 4 thì, do coù söï môû sôùm cuûa xuù paùp huùt vaø ñoùng treã cuûa xuù paùp thaûi. Vì vaäy coù thôøi ñieåm hai xuù paùp ñeàu môû, ngöôøi ta goïi laø hai xuù paùp truøng ñieäp.
Khi hai xuù paùp cuûa 1 xy lanh baát kyø truøng ñieäp, thì piston cuûa xy lanh ñoù ôû ÑCT.
* Chuù yù :
Phöông phaùp naøy khoâng ñöôïc chính xaùc, bôûi vì goùc truøng ñieäp cuûa hai xuù paùp vaø thaûi töông ñoái lôùn. Vì vaäy tuyø theo töøng tröôøng hôïp cuï theå maø chuùng ta söû duïng cho thích hôïp.
4. Phöông phaùp nöûa cung taùc duïng :
Phöông phaùp naøy ñöôïc aùp duïng ñeå caân cam khoâng daáu. ÔÛ ñaây chuùng ta xeùt tröôøng hôïp toång quaùt.
a.- Quay coát maùy theo chieàu quay , sao cho piston cuûa xy lanh soá 1 leân khoaûng 3/5 haønh trình.
b.- Ñaët que doø vaøo thaønh xy lanh vaø ñaùnh moät daáu F treân que doø ngang vôùi meùp cuûa xy lanh. (xem hình)
c.- Ñaùnh moät daáu A treân baùnh ñaø ngang vôùi moät ñieåm coá ñònh naøo ñoù treân thaân maùy.
d.- Quay coát maùy tieáp tuïc theo chieàu quay, sao cho luùc que doø di xuoáng thaáy daáu F treân que doø truøng vôùi meùp thaønh xy lanh thì döøng laïi.
e.- Ñaùnh moät daáu B treân baùnh ñaø ngang vôùi ñieåm coá ñònh ban ñaàu.
f.- Chia ñoâi cung AB ta ñöôïc dieåm O. Quay coát maùy ngöôïc chieàu quay sao cho daáu O truøng vôùi coá ñònh treân thaân maùy. Ñieåm O chính laø vò trí ÑCT.
IV.- NHAÄN XEÙT :
1.- Ñeå tìm ñieåm cheát döôùi (ÑCD), chuùng ta chæ caàn ñoái xöùng ÑCT qua taâm cuûa coát maùy.
2.- Phöông phaùp 1 thöøông ñöôïc aùp duïng ñeå caân löûa, caân bôm cao aùp ñònh caùc thì, ñieàu chænh xuù paùp..
3.- Phöông phaùp 2 duøng ñeå caân löûa cho ñoäng cô xe gaén maùy, hoaëc ñoäng cô nhieàu xy lanh duøng cô caáu xuù paùp ñaët.
4.- Phöông phaùp 3 thöôøng duøng ñeå xaùc ñònh caùc thì, caân löûa, caân cam ñieàu chænh xuù paùp.
5.- Phöông phaùp 4 ñöôïc duøng ñeå caân cam khoâng daáu.
