Truyện trào phúng thời hiện đại, phỏng theo "Tinh thần thể dục" của Nguyễn Công Hoan.
Chuyện xảy ra trước Cách mạng Tháng tám 1945, có lính huyện mang trát quan về làng:
“Thông tri thượng khẩn
Nhằm ủng hộ phong trào “Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam”, nay thừa lệnh tỉnh đường, hai ngày nữa sẽ tổ chức mít-tinh cổ động “Ôtô nội địa trên đường hội nhập” do Phường nghề sản xuất ôtô Việt Nam tổ chức tại Nhà văn hóa huyện nhà. Đây là cuộc mít-tinh trọng đại, có các nam nữ tài tử, ca sĩ, nghệ sĩ khả ái cùng tham gia, lại thêm tổ chức văn nghệ, quay số trúng thưởng.. hay mọi nhẽ.
Vậy sức lý trưởng phải thông báo cho dân làng biết và phải thân dẫn đủ 100 người, đầu giờ Thìn đến tham gia không được vắng mặt.
Những ai đã đi dự cuộc tuần hành ủng hộ việc tăng thuế nhập khẩu “ ôtô ngoại” tháng trước, thì lần này được miễn. Ai có mặt tại Nhà văn hóa cũng phải ăn vận quần áo giày dép quốc nội (tuyệt đối dùng hàng ngoại) và phải vỗ tay luôn luôn vì hôm ấy có nhiều quan chức Phường nghề ôtô và Bộ Công tới dự.
Cuộc mít – tinh này có tính chất quyết định đến công cuộc “môtô dây sắn” của tỉnh ta nên không được coi thường, không tuân lệnh sẽ bị nghiêm trị.
Nha Huyện”
Đêm hôm trước mít – tinh, đường làng râm ran tiếng mõ rao, rầm rập bước chân lính lệ, oang oang giọng Lý cai. Đám cùng đinh năn nỉ, khóc lóc, tru tréo...Anh Mịch nhăn nhó:
-Lạy ông, ông làm phúc tha cho con, mao con phải đi trừ nợ cho ông nghị, kẻo ông ấy đánh chết.
Ông Lý cau mặt, lắc đầu, giơ roi song to bằng ngón chân cái lên trời, dọa dẫm:
-Mặc xác mày! Theo lệnh quan, tao chiều sổ đinh thì lần này đến lượt mày rồi.
-Cơ khổ, con phận cùng đinh, xe máy còn chưa với tới, tiền đâu ra mà mua ôtô mà ông bắt con đi cổ động xe nội địa với chả xe liên doanh
-Mày không có tiền mua ôtô tao mới bắt mày đi, chứ mày có tiền thì mày đã mua ôtô nhập khẩu rồi còn gì. Ngay cả chức sắc như tao, nộp tiền xong đợi 8 tháng nay mà đã mua được xe liên doanh đâu?!
-Lạy ông, ông biết thế thì ông thương con, con nhờ ơn ông!
-Thương chúng bay thì ai thương tao. Mày không đi, tuần phủ nó đến gô cổ lại, đừng kêu.
Bác Phô gái nhẹ nhàng đặt ang trầu lên bàn, năn nỉ ông Lý:
- Thưa ông, nhà cháu xin phép ông được vắng mặt trong mít – tinh này vì còn lợp lại cái chuồng lợn ạ.
Lý trưởng đập bàn:
-Không được,! Việc ô tô bình bịch là quan trọng. Đã mít-tinh thì phải có diễn văn “thành công tốt đẹp”. Mà đã đọc diễn văn thì phải có người nghe, có người hoan hô cổ vũ, chứ không lẽ để quan nha ngồi trơ khấc rồi lại tự khen nhau à?
Bác Phô gái giả lả:
-Dạ, cháu cũng biết vậy. Nhưng mít-tinh bao năm rồi mà giá xe nội có hạ đâu, chất lượng vẫn nhôm nhựa lắm. Ấy vậy mà sản lượng không đáp ứng được nhu cầu. Chẳng thế mà năm ngoái, ngồi mít-tinh nửa buổi vẫn chỉ là việc tố cáo xe nhập khẩu ăn gian rồi khóc lóc xin bảo hộ, xin ưu đãi. Nhà cháu chẳng hiểu là cái màn trò này còn đáo diễn đến bao giờ nữa.
Lý trưởng vung tay:
-Ai bắt nhà chị phải hiểu? Mà không hiểu càng hay, có thế thì quan mới tổ chức mít-tinh tại huyện nhà chứ. Cứ tin chắc rằng ôtô nội địa tốt đi, rồi điểm chỉ ủng hộ là được. Thắc mắc gì thì tìm đến mấy ông Phường nghề mà hỏi.
Bác Phô sợ hãi:
-Ấy chết, nhà cháu nào dám chất vấn các ông Giám quản Phường nghề? Mà cả làng này, có ai biết ngọa ngữ đâu mà dám xí xố với Tây? Thậm chí mấy ngài mồm ngang mũi dọc ra sao còn chẳng tường...
Lý trưởng giảng giải:
- Cứ thấy ai “bụng trâu, đầu nói, ăn nói khề khà”, luôn miệng hô nội địa hóa, xây dựng ngành công nghiệp ôtô vững mạnh, “ trói – siết – chặt – chém”, tăng thuế, tăng phí ôtô nhập khẩu... chắc là đúng.
Bác Phô năn nỉ:
-Thôi, mong ông châm chước. Nhà cháu xưa nay không sai phạm gì. Đợt khóc lóc, dằn dỗi đòi nhà nước “xác lập dòng xe chủ đạo và kéo dài chính sách bảo hộ ôtô nội” vừa qua cũng đã đi đầy đủ, nay đợt mít – tinh này xin ông tha cho.
Lý trưởng quát:
-Không nhiều lời. Cứ chạy theo vật chất tầm thường, không coi trọng công nghiệp hóa – hiện đại hóa thì bao giờ mới “mô tô lai dây sắn” được. Alê... Gâu... Đi tuốt!
Bác Phô buồn bã quay ra.
Bà cả Nô, mắt kèm nhèm, vừa nói vừa cười rất vô duyên:
-Thì chỗ thân tình, ông Lý cứ lờ đi cho nhà cháu.
Lý trưởng giãy nảy:
-Lờ đi là lờ thế nào. Cái hồi ăn vạ tập thế đòi ngừng nhập khẩu xe bán tải (VAN) vừa qua, nhà bà đã trốn rồi, tới đợt mít – tinh này không thể bỏ qua được.
Bà Nô nấc lên:
-Khổ lắm,ông ơi, có phải cháu ngại mít – tinh đâu. Vì dù sao cũng ngồi trong nhà văn hóa cũng không nặng nhọc bằng đi mót phân bò. Nhưng xin ông xem xét cho, mít- tinh, hội nghị, hội họp, “sâu-rum”... tố cáo rồi dằn dỗi thậm chí ăn vạ, đã qua bao phen thế mà 15 năm rồi tỷ lệ nội địa hóa chỉ tròm trèm một phần mười, loanh quoanh lại vẫn là thân vỏ với lại chụp đèn, ghế da... Chúng cháu nghe mãi, bã cả người.
Lý trưởng hạ giọng:
-Ôtô liên doanh còn nhiều hạn chế nhưng là người nhà nên mình cần có ý thức đùm bọc. Vả lại bây giờ người ta tân tiến tới rồi, ngoài thân vỏ, chụp đèn ra VAMA nêu quyết tâm nội địa hóa đến tận... má phanh cơ mà, không lo nhàm đâu. Mà quan trên đã dặn ai tham gia mít-tinh đều phải ăn mặc quần áo, giày dép toàn hàng trong nước để tăng tỉ lệ nội địa hóa rồi còn gì.
Bà này vẫn lằng nhằng:
-Biết vậy, nhưng thưa nhà ông, nhà cháy đang ốm, mà lần này lại bị phân công mít-tinh những 3 buổi sợ đi không nổi.
Lý trưởng thét:
-Không lôi thôi. Ốm thì chống gậy mà đi. Nhà bà còn may mắn là chỉ phải mít-tinh ở huyện thôi đấy. Những đinh khác đang phải đi tố cáo tập thể “xe nhập khẩu gian lận trong việc khai báo giá tính thuế, phù phép biến xe mới thành cũ để né thuế” tận trên tỉnh, rồi lại phải họp nhóm, thảo luận tại tổ để lập mưu tìm chứng cớ dòi Hải quan “trói xe ngoại nhập” hàng tuần nay kia kìa. Có muốn sang chỗ đó không?
Bà Nô sợ són đái, vội vã lui ra.
Ngay từ mờ sáng tờ mờ hôm mít-tinh, ở đình làng đã có tiếng ông Lý quát om sòm:
-Suất làng 100 mà thiếu tới 90 thằng kia à? Tuần đâu, đến tận nhà lôi cổ chúng nó ra đây. Hễ đứa nào láo, cứ đánh cho sặc tiết ra. Tội vạ đâu ông chịu. Mà bắt được thằng nào là phải đeo ngay vào cổ một tờ tóm tắt nội dung mít-tinh để nhỡ bị báo chí hỏi thì biết đường mà khai, nghe chửa? Mẹ bố chúng nó! Định chuồn phỏng!
Cuộc săn dù ráo riết đến đâu cũng không sao tróc đủ 100 người đi cổ vũ cho ôtô nội. Các anh không ngoan họ trốn sạch. Tỷ như anh đồ Xuân thì lén sang nhà vợ ngủ nhờ, đốc Cải thì vờ đi công tác rồi trốn tít trong Sài Gòn, còn anh Hưng trạch và Lân lờ thì rủ nhau ngồi tịt trên quán bia ngoài thị xã đến trưa mới mò về làng. Họ làm như lánh nạn.
Khi đã chậm giờ, Lý trưởng nghiến răng:
-Chúng nó ngu như lợn. Người ta bảo đi cổ động ôtô liên doanh rồi được ăn được uống chứ ai làm gì mà cũng phải truy nã như phạm. Mà thằng cả Đận kia, sao không đứng vào hàng, còn vặn vẹo gì?
Chú lính tuần nhanh nhẹn đến xốc của anh chàng xấu số vào hàng rồi chạy lại lẩm bẩm ông Lý:
-Dạ thưa, nó bảo bị kiết lị mấy ngày rồi, sợ không mít-tinh được ạ.
Ông Lý giậm chân thình thình:
-Kiết lị hay kiết xác cũng phải đi. Mót thì lên trên chỗ mít-tinh mà ị. Định “khổ nhục kế” hả? Ông thì ông đánh cho phọt hết ra bây giờ chứ lị!
Đoạn lo lắng, lão đi cuối cùng, đảo mắt dọc ngang cẩn thận như coi tù binh, miệng lẩm bẩm:
-Mẹ bố chúng nó, đi mít-tinh cổ động ôtô nội chứ có phải đi phu đâu mà trốn như trốn giặc!
autopro
)
