Bộ CHK dùng để tạo ra hỗn hợp hoà khí giữa xăng và không khí theo tỉ lệ mong muốn: 14/1 –tức 14 phần không khí 1 phần xăng. Hay nói cách khác, bộ CHK là 1 bộ phận trộn không khí và xăng theo tỉ lệ nhất định (chức năng giống như cái máy trộn bê-tông vậy!).
Nguyên lý hoạt động (theo mô tả “bình dân”)
Khi không khí “đi ngang” qua bộ chế hoà khí (do sức hút của piston) rồi “chui” qua đầu bên kia nó sẽ trở thành hoà khí, để dể đốt cháy bởi tia lửa điện của bugi. Rất rõ ràng và dễ hiểu phải không các bạn? (Ngoài ra còn có nhiệm vụ như: làm cho xe thay đổi ở các chế độ làm việc khác nhau như khởi động, cầm chừng ở số 0, tăng, giảm tốc).
Hình 1
Trên bộ CHK chỉ cần ta để ý hai con vít chỉnh, có tên dân gian là: 1. Vít xăng (ốc xăng); và 2. Vít gió (ốc gió).
Như vậy có người hỏi: Ốc xăng và Ốc gió là gì và để làm gì? À câu hỏi hay quá, chính là cái ta định nói dưới đây. Mời các bạn cùng tìm hiểu.
1. Ốc xăng (chỉnh lượng): dùng để thay đổi mức cao thấp của trụ ga/bướm ga. Thường là khi ta vặn vào theo chiều kim đồng hồ (KĐH) thì tăng ga và ngược lại (khi đó, ốc gió sẽ đẩy trụ ga đi lên/xuống hoặc làm xoay bướm ga đóng mở). Khi đó tốc độ động cơ cũng thay đổi.
Ví dụ: Khi chỉnh ga-răn-ti (cầm chừng), nếu ga-răn-ti “nhỏ” quá, dể tắt máy thì ta vặn ốc xăng vào 1 chút để ga-răn-ti “lớn” lên và không bị tắt.
2. Ốc gió (chỉnh chất): dùng để chỉnh chất lượng hoà khí cho xe chạy tốt nhất, theo tỉ lệ từ 14/1 – 15/1.
Chất lượng hoà khí Giàu (dư xăng) hay Nghèo (thiếu xăng) cũng do ta chỉnh Ốc gió. Đây chính là chỗ “tế vi”, thợ “giỏi” hay “dở”, có “khiếu” hay không là ở chỗ này.
Phân biệt quan trọng: Như vậy, khi xe ta bị thiếu hay dư xăng thì ta phải xem lại có “chỉnh” ốc gió đúng chưa? (điều kiện là gíc-lơ hoặc kim ga đã hợp lý). Còn ga-răn-ti cao hay thấp là ta chỉnh ốc xăng.
Làm Sao biết được xe đang dư hay thiếu xăng?
- Nếu có máy đo thì Ok, chính xác! Nhưng không có máy đo thì làm sao?
- Không lo các bạn: cứ cho xe hoạt động một lúc, rồi chỉ cần tháo bugi ra và quan sát “nghiền ngẫm”. Dư hoặc thiếu xăng nó biểu hiện rất rõ ở cái “bản mặt” của bugi (ngạc nhiên chưa?) – Nó giống như triệu chứng của người bệnh… sốt rét vậy… khữa... khữa… khữa.
a/ Thiếu xăng: đầu bugi trắng bệt… như… như quảng cáo phấn gì đó trên TV (số 5).
b/ Dư xăng: đầu bugi bám muội đen cac-bon như lọ nồi (số 1) – (cái số 3 là đóng trấu khô).
c/ Tốt: đầu bugi có màu đỏ gạch nung (số 2, 4, 6).
Hình 2
Đừng để cái sai trở thành phổ biếnNghe câu này bạn có thấy nguy hiểm không? Có! Rất nguy hiểm cho mỗi người và cộng đồng. Nhưng nó có liên quan gì đến bộ CHK? Có! Mời các bạn xem xét thử “Có” ở chỗ nào?
Từ đời nào tới nay ta quen gọi là “ốc gió” – Cái tên này hại quá, khiến cho ta tưởng rằng nó để chỉnh gió nhiều hay ít. Sự thật là chẳng có chút gió nào hết, nó dùng để chỉnh lượng xăng nhiều hay ít trong mạch xăng ga-răn-ti của bộ CHK.
- Nếu vặn vào thì xăng phun ra ở mạch ga-răn-ti ít, nếu vặn vào tối đa, thì không có xăng phun ra ở mạch ga-răn-ti, khi đó hoà khí sẽ nghèo xăng (bugi trắng bệt) và rất khó khởi động (khó nổ).
- Nếu vặn ra kha khá thì xăng qua mạch ga-răn-ti tăng lên, hoà khí sẽ giàu lên, nếu vặn ra quá thì hoà khí sẽ rất giàu (dư xăng), khi đó cháy không hết, ắt sẽ tạo ra khói đen và bụi cac-bon bám vào đầu bugi, làm cho nó đóng 1 lớp như lọ nồi (số 1). Trường hợp này làm cho động cơ hao xăng, nóng máy, yếu, khó nổ…
Vậy Ốc gió mà ta quen gọi chính là để chỉnh xăng… Chi nên, phải gọi nó là Ốc xăng chớ quí vị! Bởi vì, trước kia, buổi ban đầu, thuở xa xưa, cha ông ta mới bắt đầu làm quen với động cơ, theo học nghề với mấy ông Tây thợ máy (100 năm đô hộ); rồi không nghiên cứu nguyên lý, chỉ làm qua thực tế. Hơn nữa, hồi đó danh từ kỹ thuật từ tiếng Pháp chuyển sang tiếng Việt không biết dịch là gì, nên mấy cái món đồ cơ khí nhất là xe, thấy hình thù giống cái gì là gọi theo cái đó. Ví dụ: giò gà, giò dĩa, giò đạp, ốc, đũa, chén, nồi, ca, rế, đầu trâu (không có mặt ngựa), mâm… (đủ một bàn nhậu…). Nếu bí quá thì mượn nguyên âm của Tây để gọi như: fô-tăng, bô (pot), piston, xy-lanh, xu-páp, bu-lông…
Không biết nguyên lý, đặt đại cho nó cái tên Ốc gió… rồi thợ cha dạy thợ con… truyền nghề nối tiếp, để ngày nay ta quen gọi là Ốc gió… nhưng mà để chỉnh xăng… Vui không quí vị?
Nãy giờ, truy cứu lý lịch của chú ốc gió nhiều quá rồi, bây giờ đến lượt Ốc xăng hỏi: "còn tui thì sao?” À anh Ốc Xăng này cứ bình tĩnh, để tui nghĩ coi, rồi… đây là cuội nguồn của anh nè:
Anh tên là Ốc xăng, nhưng mà không phải để chỉnh xăng đâu à nghen, mà để chỉnh gió đó, ngược đời chưa…
Hình 3
Như ta nói ở trên, thông thường, khi xoay ốc xăng theo chiều KĐH thì làm tăng ga, tức làm cho trụ ga đi lên hoặc cánh bướm ga (hình 3) xoay mở lớn hơn, lúc này cửa mở lớn làm cho lượng gió được hút vào nhiều hơn, khi gió đi vào nhiều và nhanh hơn sẽ hút lượng xăng ra khỏi ống (gíc-lơ) mạnh hơn, bổ sung vào để làm xe tăng tốc. (nguyên lý này giống như nguyên lý của cái Bình xịt muỗi ngày xưa vậy, khi đổ dầu hôi vào bầu, rồi kéo cần bơm tới lui (như ống bơm tay), lượng gió phun ra, kéo theo dầu hôi từ bên dưới phun sương ra để diệt muỗi).
Rõ ràng, chỉnh ốc xăng là chỉnh lượng gió “chui” qua cửa bộ CHK nhiều hay ít, như vậy ta gọi nó là Ốc gió chớ quí vị.
Cuối cùng ta cần hiểu là Ốc xăng chỉ để tăng giảm ga, thay vì ta lúc nào cũng giữ chân ga hoặc tay ga để không tắt máy, thì con Ốc xăng này nó giữ dùm mình –nên có thể xem nó là ốc giữ ga chết.
