· Phần bị động gồm các chi tiết lắp ghép trực tiếp hay gián tiếp với trục bị động của ly hợp ( hay trục sơ cấp hộp số) và có cùng tốc độ góc với cùng trục bị động của ly hợp gồm: trục bị động, đĩa bị động
1: Cấu tạo các bộ phận :
a: Bánh đà:
Bánh đà được bắt chặt với trục khuỷu nhờ các bulong định tâm, trên bề mặt được gia công nhẵn làm mặt tựa của ly hợp. Đồng thời có các chốt định tâm bảo đảm đồng tâm giữa bánh đà và võ. Bánh đà được làm bằng thép, đôi khi được làm bằng gang có khả năng hấp thụ nhiệt tốt và giải nhiệt tốt.
b: Đĩa ma sát:
Hình 1: Đĩa ma sát.
Rãnh then hoa nằm giữa trung tâm đĩa ma sát và ăn khớp với răng then hoa trên trục sơ cấp. Làm trục sơ cấp và đĩa ma sát quay. Tuy nhiên đĩa ma sát này được tự do trượt về phía trước hay phía sau trên trục trục sơ cấp
Đĩa chế tạo bằng chất amiant chịu nhiệt cao. Sợi cacton và dây đồng đỏ kết nối hoặc đúc kết với nhau, hoặc làm bằng thép với kim loại sứ. Có hệ số masát cao và ổn định.
Các lò xo trên đĩa masát gọi là lò xo chống rung hay giảm chấn. Khi ly hợp đóng, mâm ép sẽ ép chặt đĩa masát với bánh đà đang quay, lò xo bị nén và giảm chấn khi đĩa bắt đầu quay cùng bánh đà.
Giữa hai bề mặt ma sát còn các lò xo đệm bề mặt bằng phẳng, nó có mãng gợn sóng hay uốn cong. Lò xo này cho phép tấm vật liệu sát uốn cong về phía trong và yếu đi trong khi ly hợp bắt đầu đóng. Gọi là đóng êm dịu.
c: Mâm ép ly hợp:
Chế tạo bằng vật liệu chịu tải. Mâm ép phải được chuyển động tịnh tiến theo chiều trục. Có ba loại: kiểu lò xo cuộn – kiểu lò xo lá – kiểu bán ly tâm
c.1 Kiểu lò xo cuộn
Sử dụng những lò xo cuộn nhỏ tương tự như lò xo supap. Bề mặt mâm ép là một vòng tròn lớn đĩa ma sát tiếp xúc vào, thường được cấu tạo bằng sắt và kim loại. Bề mặt sau của mâm ép là bề mặt có các lò xo và đòn bẩy được gắn với cần lỳ hợp. Trong suốt quá trình hoạt động, mâm ép duy chuyển về phía trước và phía sau bên trong vỏ ly hợp.
Cần đẩy được lắp bên trong mâm ép, được nâng lên và dịch chuyển bề mặt mâm ép ra xa so với bánh đà. Các cuộn lò xo hình elip nhỏ gắn vòng quanh mâm ép, cần đẩy giữ chúng từ vị trí lò xo về vị trí làm việc
Hình 2. Mâm ép kiểu lò xo cuộn
1 Nguyên lý hoạt động:
Khi mở , cơ cấu ly hợp ấn bạc đạn chà đẩy cần bẩy, đầu kia của cần bẩy nâng mâm ép ra xa so với bánh đà, ép cuộn lò xo lại, đĩa ma sát trượt ra xa đối với bánh đà và công suất không truyền được đến hộp số.
Khi đóng bạc đạn chà dịch chuyển ra xa với cần bẩy. Vì vậy những lò xo trên mâm ép sẽ ép mâm ép đẩy đĩa ma sát về phía bánh đà đang quay.
c.2. Kiểu lò xo lá (lò xo mặt trời):
Hình 3. Mâm ép kiểu lò xo cuộn
+Nguyên lý hoạt động:
Đĩa ép mặt trời hoạt động khi trung tâm của đĩa được đẩy vào động cơ, thì cạnh ngoài của nó đi ngược lại phía động cơ. Điều này sẽ tách đĩa ly hợp và đĩa ép trượt ra xa so với bánh đà. Khi trung tâm của lò xo được nhả ra thì lò xo sẽ trở lại trạng thái bình thường. Lúc đó cạnh ngoài của đĩa ép mặt trời sẽ đẩy bề mặt mâm ép vào trong đĩa ly hợp.
+ Ưu điểm:
Giảm kích thước, khối lượng và đơn giản hoá nhiều trong khâu kết cấu bộ ly hợp. Do không có các chi tiết lắp ở vòng ngoài nên cân bằng dễ hơn
Loại trừ các lực li tâm làm giảm sức đè lên đĩa ly hợp ở vận tốc cao. Lực tác dụng lên đĩa thường xuyên đều ở mọi chế độ
c.3 Mâm ép loại bán ly tâm:
Là loại có thể thay đổi lực ép vào mâm ép theo tốc độ động cơ.
Hình 4 : Mâm ép bán ly tâm
Hình 5: Chi tiết cần bẩy mâm ép bán ly tâm
d: Khớp ngắt ly hợp:
Hình 6 : Khớp Ngắt Ly Hợp
Ở một vài loại xe sử dụng khớp ngắt ly hợp bằng than chì. Nó là một khối tròn bằng than chì chống ma sát, ép lên trên đĩa phẳng và cần đẩy ly hợp.
Khớp ngắt ly hợp thường được tách rời ra ở phía sau càng ly hợp. Một phe nhỏ để giữ khớp ngắt trên càng mở. Khi đó sự chuyển động ở hướng khác sẽ đẩy khớp ngắt chạy dài trên trục hộp số. Lúc này khớp ngắt sẽ không còn hoạt động trong suốt quá trình động cơ truyền công suất. Nó sẽ giảm bớt sự mài mòn và hư hỏng của khớp ngắt ly hợp.
e: Ổ bi đỡ:
Ổ bi đỡ hoặc ống lót định hướng đặt ở cuối đầu trục khuỷu. Nâng đỡ cuối trục sơ cấp hộp số. Thường ống lót được làm bằng đồng cứng, có thể thay thế ổ bi đũa hoặc bạc đạn cầu.
Đầu cuối trục sơ cấp có ngỗng trục nhỏ ở cuối trục. Ngỗng trục này trượt bên trong ổ bi, ổ bi ngăn cản trục hộp số và đĩa ly hợp lắc lên lắc xuống khi mà đĩa ma sát tách rời. Ổ bi đỡ giúp trục sơ cấp nằm giữa đĩa ma sát trên bánh đà.
2: Nguyên lý hoạt động:
Hình 7: Hoạt động cắt và nối của ly hợp
1.Vòng hướng dẫn trong ngoài
2.Mâm ép
3.Lò xo màng
4. Đĩa ly hợp
5. Bulông giữ
6. Bạc đạn chà.
- Đóng là trạng thái thường xuyên làm việc. Dưới tác dụng lò xo ép: đĩa ép, đĩa bị động và bánh đà bị ép vào nhau. Mômen xoắn truyền từ động cơ đến bánh đà, qua bề mặt ma sát truyền đến moayơ đĩa bị động tới trục bị động.
- Mở là trạng thái làm việc không thường xuyên. Người lái tác dụng lên cơ cấu điều khiển kéo đĩa ép di chuyển ngược chiều ép của lò xo, tách giữa các bề mặt ma sát của đĩa bị động với bánh đà và đĩa ép. Phần chủ động của ly hợp quay theo động cơ, nhưng do lực ép không tác dụng lên đĩa ép, vì vậy không tạo nên ma sát để truyền mômen xoắn từ phần chủ động sang phần bị động.
