Một xy lanh động cơ có 2 xu pap. Cả 2 xu pap có hình dạng giống nhau được rèn bằng thứ thép đặc biệt có pha Niken hay Crome để đủ sức chịu đựng nhiệt độ cao và sự va đập liên tục mà không bị biến dạng.
Một xu pap có 3 phần
- Một đầu hình nấm có vát lợi hình nón. Thường xu pap hút lớn hơn xu pap thoát để hút hòa khí
được nhiều hơn, trên đầu có tiện rãnh để xoáy xu pap.
- Thân xu pap để hướng dẫn chuyển động của xu pap, thân được tiện tròn và di chuyển trong
một ống gọi là ống kềm.
- Đuôi xu pap phần cuối được tiện nhỏ hơn một chút. Trên đuôi có tiện rãnh để lắp chốt chặn,
chén chận, lò xo xu pap.
b) Các bộ phận phụ thuộc :
Là 1 ống hình trụ ở giữa có 1 cái lợi, ống kềm gắn vào culasse bằng cách ép cứng. Mặt trong dùng để hướng dẫn xu pap lên xuống, nó được làm bằng gang vì kim loại này có tính chất tự làm trơn. Ống kềm xu pap mòn có thể lên nhớt ở phòng nổ. Ở xu pap thoát có 1 nón chụp trong chứa 1 phốt cao su để ngăn dầu không cho lên phòng nổ. Đời 81 trở lên hai xu pap đều có phốt.
- Lò Xo Xu pap :
Có nhiệm vụ đóng kín xu pap trên bệ của nó khi múi cam không còn đội nữa. Lò xo làm bằng thép rèn, một đầu tựa vào lợi ống kềm một đầu chui vào chén chận ở đuôi xu pap, mỗi xu pap có 2 lò xo, cái nhỏ ở trong cái lơn để đề phòng cái ngoài bị gãy, cây xu pap không bị rớt vào trong phòng nổ.
- Chén Chận, Chốt Chận :
Chén chận là nơi tựa lò xo mục đích giới hạn độ bung của lò xo để xu pap đóng được kín. Chén chận được lắp ở đuôi xu pap và được khóa lại nhờ 2 nửa chốt chận hình côn dạng móng ngựa.
- Bệ Xu pap :
Là nơi lợi xu pap tựa lên khi nó đóng kín, góc độ của bệ tùy thuộc góc độ của đầu xu pap. Bệ xu pap được làm rời rồi ép vào culasse, bệ được làm bằng thép để giảm sự mòn khuyết.
c ) Chu kỳ thực tế
Thì hút
Trong thì này phải nghiên cứu thế nào để hòa khí được hút vào nhiều. Do đó áp lực của thì ép mới tăng được cao. Có 2 phương pháp mở xu pap hút.
+ Xupap mở trễ :
Xu pap hút được mở trễ sau TĐT với mục đích tạo sức hút mạnh khi piston rời TĐT, phương pháp này được áp dụng ở động cơ chạy chậm.
+Xupap mở sớm :
Sự mở sớm trước TĐT của xu pap hút với mục đích để xu pap mở lớn khi động cơ bắt đầu hút ở
TĐT, phương pháp này áp dụng trên động cơ chạy mau. Khi đóng xu pap hút phải đóng trễ sau TĐH với mục đích :
- Tránh sức dội vào xu pap.
- Được thêm hòa khí mặc dù piston đi lên nhưng do cốt máy quay nhanh nên trớn hút vẫn còn mạnh.
Hòa khí không thể thoát ra ngoài khi piston đi lên vì :
- Áp suất trong cylindre lúc này nhỏ hơn áp suất khí trời.
- Ở gần tử điểm tay quay cốt máy đi một cung dài nhưng piston chỉ đi 1 đoạn ngắn trên khoảng
chạy.
Thì ép
Thì ép bắt đầu khi xu pap hút vừa đóng và chấm dứt khi piston cách TĐT – 50. Vì tại 50 trước TĐT bugi đánh lửa sớm.
Thì nổ :
Thì nổ bắt đầu trước TĐT 50, sự đốt cháy như vậy được gọi là sự đánh lửa sớm. Sở dĩ động cơ phải đánh lửa sớm vì hòa khí muốn cháy hết hoàn toàn phải mất khoảng 1/200 giây, thời gian trên đủ để piston đi qua TĐT quá xa.Sự đánh lửa sớm cần tính toán kỹ để khi 1 phần hòa khí cháy,trước khi piston đến TĐT phát sinh áp lực, lúc ấy phải nhỏ hơn sức trớn của máy để piston không bị dộng ngược trở lại. Hiện tượng này xảy ra khi động cơ cân lửa quá sớm.
Thì thoát:
Xu pap thoát được mở sớm trước khi piston đến TĐH để khí cháy tuôn ra ngoài mặc dù công suất bị giảm đi nhưng bù lại ta được động cơ chạy êm vì không có sức đối áp của khí cháy khi piston đi lên. Xu pap thoát đóng trễ để khí cháy được thoát hết ra ngoài. Xu pap thoát đóng trễ và xu pap hút mở sớm tại TĐT gây ra sự mở cùng lúc, tại thời điểm này hai xu pap cởi nhau.
