Công suất động cơ xe hơi nói chung thường được các nhà sản xuất ghi dưới dạng mã lực (hp - horse power) nhưng trên thực tế, không phải ai cũng tường tận về mã lực.
Nhà phát minh ra động cơ hơi nước người Scotland là James Watt đã phát minh ra chữ “horsepower” (sức ngựa) từ hai thế kỷ trước để phục vụ cho việc bán các động cơ hơi nước. Ông quan sát những con ngựa đang làm việc và đưa ra khái niệm “một sức ngựa” là lực cần thiết để nâng một vật có trọng lượng 33.000 pound (tương đương 14.969kg) trên một quãng đường 1 foot (30cm) trong thời gian 1 phút. Trong thực tế, công suất của động cơ được đo bệ thử công suất có gắn lực kế (dynamometer engine).
Horsepower viết tắt là hp, dịch ra tiếng Việt là mã lực (hay sức ngựa) là một đơn vị đo lường mà chúng ta thấy hay dùng để biểu thị sức mạnh của xe hơi, xe tải, tàu thủy, v.v...
Ông James Watt (1736-1819), người được lấy tên để đặt cho đơn vị công suất điện (watt = W) cũng là người đầu tiên sử dụng đơn vị hp. Trong một chuyến đi công tác trên chiếc xe chạy bằng đầu máy hơi nước của mình, ông đã cho ra định nghĩa một con ngựa có thể kéo 1 lực 150.000 Newton (15 tấn!) với vận tốc 30cm/phút.
Cũng xin được nhắc lại là để tôn vinh những thành quả ông đã đóng góp cho việc phát triển động cơ hơi nước, vào năm 1889 Hội Đồng Khoa Học Tối Cao của Chính phủ Anh đã chính thức lấy tên Watt để đặt cho đơn vị đo công suất điện. (1W = 1J/s)
Watt đã chuẩn hóa lại đại lượng này là tính nó dựa trên sức kéo của một con ngựa có thể kéo được một khối lượng không đổi trong một khoảng thời gian và chiều dài không đổi (ví dụ nó có thể kéo cối xay quay được 144 lần/giờ).
Lúc đầu, James Watt chưa phân chia các loại mã lực khác nhau, nên sau đó các nhà khoa học đặt tên cho cách gọi của ông là mã lực cơ học (mechanical horse power). Một mã lực cơ học có giá trị chính xác 745,69987158227022 W, nghĩa là công suất một bóng điện 100 W sẽ bằng 0,13 mã lực.
Để có hình ảnh trực quan và cụ thể hơn so với cách tính của Watt, các nhà khoa học sau này đã mô tả mã lực cơ học là công mà một chú ngựa bỏ ra để kéo 33.000 pound (1 pound = 454 gram) lên 1 foot (30,48 cm) trong thời gian 1 phút (minute).
Sau thời điểm James Watt đưa ra định nghĩa mã lực, có hàng loạt đơn vị công suất được sáng tạo để phù hợp với điều kiện từng ngành. Tính đến hiện tại, có tới 4 loại mã lực khác nhau gồm: mã lực cơ học (trùng với định nghĩa của James Watt), mã lực theo hệ mét (metric horse power), mã lực điện (electrical horse power, sử dụng cho ngành điện) và mã lực nồi hơi (boiler horse power).
Đối với ngành công nghiệp xe hơi, mã lực cơ học (mechanical horse power) và mã lực theo hệ mét là phổ biến nhất. Mã lực theo hệ mét khai sinh tại Đức trong thế kỷ 19 và mở rộng sang châu Âu và châu Á. Khi du nhập sang các nước, mã lực hệ mét lại được ký hiệu khác nhau như: “PS” ở Đức, “CV” ở Pháp, “PK” ở Hà Lan. Về cơ bản, các đơn vị này xấp xỉ bằng mã lực cơ học (vào khoảng 98,6%) do chúng được đo bằng các đơn vị khác nhau.
Dù khá phức tạp, nhưng chí ít chúng ta cũng có thể hình dung, đúng là đơn vị “mã lực” đã xuất phát từ việc so sánh khả năng lao động (kéo, đẩy…) của máy móc với ngựa.
Nhà phát minh ra động cơ hơi nước người Scotland là James Watt đã phát minh ra chữ “horsepower” (sức ngựa) từ hai thế kỷ trước để phục vụ cho việc bán các động cơ hơi nước. Ông quan sát những con ngựa đang làm việc và đưa ra khái niệm “một sức ngựa” là lực cần thiết để nâng một vật có trọng lượng 33.000 pound (tương đương 14.969kg) trên một quãng đường 1 foot (30cm) trong thời gian 1 phút. Trong thực tế, công suất của động cơ được đo bệ thử công suất có gắn lực kế (dynamometer engine).
Horsepower viết tắt là hp, dịch ra tiếng Việt là mã lực (hay sức ngựa) là một đơn vị đo lường mà chúng ta thấy hay dùng để biểu thị sức mạnh của xe hơi, xe tải, tàu thủy, v.v...
Ông James Watt (1736-1819), người được lấy tên để đặt cho đơn vị công suất điện (watt = W) cũng là người đầu tiên sử dụng đơn vị hp. Trong một chuyến đi công tác trên chiếc xe chạy bằng đầu máy hơi nước của mình, ông đã cho ra định nghĩa một con ngựa có thể kéo 1 lực 150.000 Newton (15 tấn!) với vận tốc 30cm/phút.
Cũng xin được nhắc lại là để tôn vinh những thành quả ông đã đóng góp cho việc phát triển động cơ hơi nước, vào năm 1889 Hội Đồng Khoa Học Tối Cao của Chính phủ Anh đã chính thức lấy tên Watt để đặt cho đơn vị đo công suất điện. (1W = 1J/s)
Watt đã chuẩn hóa lại đại lượng này là tính nó dựa trên sức kéo của một con ngựa có thể kéo được một khối lượng không đổi trong một khoảng thời gian và chiều dài không đổi (ví dụ nó có thể kéo cối xay quay được 144 lần/giờ).
Lúc đầu, James Watt chưa phân chia các loại mã lực khác nhau, nên sau đó các nhà khoa học đặt tên cho cách gọi của ông là mã lực cơ học (mechanical horse power). Một mã lực cơ học có giá trị chính xác 745,69987158227022 W, nghĩa là công suất một bóng điện 100 W sẽ bằng 0,13 mã lực.
Để có hình ảnh trực quan và cụ thể hơn so với cách tính của Watt, các nhà khoa học sau này đã mô tả mã lực cơ học là công mà một chú ngựa bỏ ra để kéo 33.000 pound (1 pound = 454 gram) lên 1 foot (30,48 cm) trong thời gian 1 phút (minute).
Sau thời điểm James Watt đưa ra định nghĩa mã lực, có hàng loạt đơn vị công suất được sáng tạo để phù hợp với điều kiện từng ngành. Tính đến hiện tại, có tới 4 loại mã lực khác nhau gồm: mã lực cơ học (trùng với định nghĩa của James Watt), mã lực theo hệ mét (metric horse power), mã lực điện (electrical horse power, sử dụng cho ngành điện) và mã lực nồi hơi (boiler horse power).
Đối với ngành công nghiệp xe hơi, mã lực cơ học (mechanical horse power) và mã lực theo hệ mét là phổ biến nhất. Mã lực theo hệ mét khai sinh tại Đức trong thế kỷ 19 và mở rộng sang châu Âu và châu Á. Khi du nhập sang các nước, mã lực hệ mét lại được ký hiệu khác nhau như: “PS” ở Đức, “CV” ở Pháp, “PK” ở Hà Lan. Về cơ bản, các đơn vị này xấp xỉ bằng mã lực cơ học (vào khoảng 98,6%) do chúng được đo bằng các đơn vị khác nhau.
Dù khá phức tạp, nhưng chí ít chúng ta cũng có thể hình dung, đúng là đơn vị “mã lực” đã xuất phát từ việc so sánh khả năng lao động (kéo, đẩy…) của máy móc với ngựa.
Theo AutoDaily/TTTĐ
